Fimm ár eru liðin frá eldsvoðanum á Bræðraborgarstíg þar sem veikleikar í kerfum og regluverki komu skýrt í ljós. Í kjölfarið hófst víðtæk umbótavinna þar sem stofnanir og atvinnulíf tóku höndum saman með það markmið að efla öryggi og bæta eftirlit. 

Af því tilefni standa Húsnæðis- og mannvirkjastofnun, Samtök fyrirtækja í fjármálaþjónustu,  Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins og Samtök iðnaðarins sameiginlega að ráðstefnunni  

,,Brunavarnir og öryggi til framtíðar“ 

Á ráðstefnunni verður farið yfir helstu lærdóma síðustu fimm ára, hvaða breytingar hafa orðið á regluverki, ábyrgðarskiptingu og framtíðaráskoranir í brunavörnum. 

Meðal spurninga sem leitast verður við að svara: 

Hvernig stöndum við á Íslandi þegar kemur að brunavörnum? 

Hvert er umfang bruna og brunatjóna hér á landi? 

Hvaða tækifæri eru til að gera betur á þessu sviði? 

Ráðstefnan fer fram fimmtudaginn 4. september kl. 9:00–10:30 í salnum Háteig á 4. hæð Grand Hótel Reykjavík. Léttar morgunveitingar verða í boði frá kl. 8:30. 

Inga Sæland, félags- og húsnæðismálaráðherra ‍

Daði Már Kristófersson, fjármála- og efnahagsráðherra‍

Jón Viðar Matthíasson, slökkviliðsstjóri Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins og framkvæmdastjóri Almannavarnanefndar höfuðborgarsvæðisins - Hvað ef ég hefði…? - Samfélagsleg ábyrgð okkar allra‍

Regína Valdimarsdóttir, framkvæmdastjóri brunavarna- og markaðseftirlitssviðs HMS - Bræðraborgarstígur fimm árum síðar - frá harmleik til umbóta.‍

Svali  H. Björgvinsson, framkvæmdastjóri markaðsmála og viðskiptaþróunar hjá Sjóvá.‍

Tryggvi Már Ingvarsson, framkvæmdastjóri fasteignasviðs HMS - Brunabótamat - öryggi almennings vegna fjárhagslegs tjóns af völdum bruna.‍

Guðni I. Pálsson, brunahönnuður hjá COWI, Brunahönnun bygginga - lærdómur, áskoranir og tækifæri 

Fundarstjóri: Heiðrún Jónsdóttir, framkvæmdastjóri SFF

Brunavarnir og öryggi til framtíðar, ráðstefna 4. september

Hlutverk Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er að vernda líf og heilsu manna, eignir og umhverfi með því að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar og virkt eftirlit með gæðum, öryggi og heilnæmi. Að stuðla að stöðugleika á húsnæðismarkaði og tryggja almenningi aðgengi...

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Fræðsla og forvarnir

Gögn og mælaborð

Brunavarnir

Byggingarreglugerð

Byggingarvörur

Fagaðilar í mannvirkjagerð

Fasteignaskrá

Húsnæðisáætlanir

Húsnæðisbætur og leigumál

Landeignaskrá

Lán til einstaklinga

Lán til lögaðila

Lífsferilsgreining (LCA)

Mannvirkjarannsóknasjóður - Askur

Mannvirkjaskrá

Markaðseftirlit

Rafmagnsöryggi

Stofnframlög

Þjónustuflokkar

Húsnæðisbætur

Lánavefur

Öryggi mannvirkja

Sveitarfélagsgátt

Um HMS

Fréttir

Gjaldskrá HMS

Lög og reglugerðir

Umsóknir og eyðublöð

Útgefið efni

Vaxtatafla

Fyrirtækjum í byggingariðnaði fjölgaði á fyrri hluta þessa árs. Þetta má lesa út úr tölum Hagstofu um nýskráningar og gjaldþrot fyrirtækja í atvinnurekstri. 

Færri fyrirtæki urðu gjaldþrota á fyrri hluta ársins eða 135 samanborið við 145 fyrirtæki sem urðu gjaldþrota á fyrri hluta ársins 2024. Nýskráningar voru álíka margar í fyrra eða 283 talsins. 

Nýskráningar umfram gjaldþrot voru því 147 á fyrstu sex mánuðum ársins samanborið við 138 á sama tíma í fyrra. Fjölgun fyrirtækja bendir til þess að töluverð virkni sé enn í greininni en hlutfall lausra starfa í hagkerfinu er hæst í byggingariðnaði.  

Um ein af hverjum sex nýskráningum fyrirtækja í byggingariðnaði

Á fyrri hluta þessa árs voru nýskráð 1.765 fyrirtæki í atvinnurekstri. Þar af voru flestar nýskráningar í byggingarstarfsemi, eða 282, sem jafngildir um einni af hverjum sex nýskráningum allra fyrirtækja í hagkerfinu.  Lesa má nánar um þróun í byggingariðnaði í nýjustu mánaðarskýrslu HMS sem kom út í síðustu viku. 

Fyrirtækjum í byggingariðnaði fjölgar milli ára

Teikn eru á lofti um að hægari fólksfjölgun muni draga úr íbúðaþörf í ár

Færri nýjar íbúðir komu inn á markað á fyrri hluta þessa árs samanborið við fyrri hluta árs 2024 og 2023.

Enn er íbúðaskuld til staðar sem safnaðist aðallega upp á árunum 2017 til 2019 þegar uppbygging íbúða náði ekki að halda í við fjölgun íbúa

Undanfarin ár hefur mikil fólksfjölgun verið drifin áfram af aðflutningi erlendra ríkisborgara. Hægst hefur á þessari þróun en aðfluttir erlendir ríkisborgarar umfram brottflutta voru aðeins 1.700 á fyrri hluta þessa árs, samanborið við 2.380 á sama tíma í fyrra og 3.900 árið þar áður.

Á öðrum ársfjórðungi voru aðfluttir umfram brottflutta í heildina 1.350, sem eru talsvert fleiri en á fyrsta ársfjórðungi þegar þeir voru 190, en þó ekki margir miðað við annan ársfjórðung í sögulegu samhengi. Síðast voru aðfluttir umfram brottflutta færri á öðrum ársfjórðungi árið 2021.


Út frá nýjustu mælingu Hagstofu og árstíðarmynstri fyrri ára má gera ráð fyrir því að íbúum fjölgi um u.þ.b. 5.500 manns í ár, eða um 1,4% af núverandi íbúafjölda. Lágspá í mannfjöldaspá Hagstofu gerir hins vegar ráð fyrir um 1,8% fjölgun. Ef fram heldur sem horfir og fjölgun íbúa verður hægari en gert var ráð fyrir mun það, að öðru óbreyttu, koma til með að draga úr íbúðaþörf í ár.

Íbúðaskuld hefur myndast á síðustu árum, þar sem fjölgun íbúða hefur ekki haldið í við fjölgun fullorðinna einstaklinga. 

Á meðfylgjandi mynd, sem tekin er úr nýjustu mánaðarskýrslu HMS, er borin saman íbúðauppbygging og fólksfjölgun frá árinu 2006 ásamt spá fyrir árin 2025 til 2027. Árin 2006 og fram að efnahagshruni 2008 einkenndust af mikilli íbúðauppbyggingu og talsverðri mannfjölgun. Á árunum 2009 til 2011 fækkaði svo íbúum landsins hratt, auk þess sem íbúðauppbygging dróst saman. Íbúum og íbúðum fjölgaði svo með stöðugum hætti næstu árin.

Frá árinu 2015 hefur íbúðaskuld myndast, en líkt og myndin hér að ofan sýnir fjölgaði íbúðum ekki í takt við fjölgun fullorðinna íbúa árin 2017-2019 og 2022-2024. Á tímabilinu 2015-2024 fjölgaði fullorðnum einstaklingum um 22 prósent, á meðan fullbúnum íbúðum fjölgaði um 19 prósent.

Mögulegt er að íbúðaskuldin gæti minnkað í ár, en HMS spáði því í mars að margar íbúðir geti orðið fullbúnar í ár á meðan rauntölur sýna að hægt hefur á fólksfjölgun.

Þó er mikil óvissa um bæði fólksfjölgun og íbúðauppbyggingu næstu ára. Hagstofa gerir enn ráð fyrir töluverðri fólksfjölgun á árunum 2025-2027 og nýjustu tölur af byggingarmarkaðnum gefa til kynna að farið sé að hægja á uppbyggingu íbúða.

Á öðrum fjórðungi þessa árs komu 703 nýjar íbúðir á markað, samanborið við 830 á sama tíma í fyrra og 848 á öðrum ársfjórðungi 2023. Á fyrri hluta þessa árs komu því 1.483 nýjar íbúðir á markað samanborið við 1.599 og 1.624 á fyrri hluta áranna 2024 og 2023.

Spá um hversu margar íbúðir munu koma fullbúnar inn á markaðinn í ár, 2026 og 2027 er byggð á talningu HMS á fjölda íbúða í byggingu frá því í mars á þessu ári. Líkt og fram kemur í frétt HMS hófst septembertalning í þessari viku og til stendur að kynna niðurstöður nýrrar íbúðatalningar á opnum kynningarfundi 23. september næstkomandi.

Ef umfang íbúðauppbyggingar helst óbreytt á seinni helmingi þessa árs og mannfjöldaspá Hagstofu rætist má búast við að íbúðaskuldin aukist á næstu tveimur árum. HMS mun fylgjast náið með stöðu íbúðauppbyggingar og fólksfjölgunar í haust til að meta óuppfyllta íbúðaþörf á markaði.

Tekið að hægja á íbúðauppbyggingu samhliða hægari fólksfjölgun

Mánaðarskýrsla HMS fyrir ágúst 2025 er komin út, en hana má nálgast með því að smella á hnappinn hér fyrir neðan. Í skýrslunni kemur meðal annars fram að á fasteignamarkaði hafi íbúðaverð hækkað í takt við verðlag síðustu tólf mánuði og að nýjar íbúðir seljist sjaldan á undirverði þrátt fyrir dræma sölu. Í skýrslunni kemur einnig fram að áhrif hærri húsnæðisbóta á leigumarkaði séu horfin vegna leiguverðshækkana.

Gogn_manadarskyrsla_agust25HMS.xlsx

Íbúðaverð hefur hækkað í takt við verðlag síðustu 12 mánuði

Á fasteignamarkaði er eftirspurn í takt við meðaltal síðustu ára, á meðan framboð er mikið í sögulegu samhengi. Íbúðaverð hefur hækkað í takt við verðbólgu á síðustu 12 mánuðum, en á höfuðborgarsvæðinu lækkaði það lítillega að raunvirði á milli júlímánaða 2024 og 2025.

Á höfuðborgarsvæðinu er áberandi munur á markaði fyrir notaðar íbúðir og nýjar þar sem kaupsamningar um nýjar íbúðir á fyrri hluta ársins voru 40% færri en á sama tíma í fyrra á meðan markaður fyrir notaðar íbúðir hefur verið í meira jafnvægi.

Þrátt fyrir dræma sölu seljast nýjar íbúðir sjaldan á undirverði, en um 38 prósent nýrra íbúða seldust undir auglýstu söluverði í júní og er það ekki frábrugðið fyrri árum. Frá áramótum hefur þó færst í aukana að verð sé lækkað á auglýstum íbúðum í nýbyggingum á höfuðborgarsvæðinu.

Fjöldi verðlækkana á nýjum íbúðum á söluskrá svipar nú til þess sem þekktist á árinu 2023 þegar vaxtahækkunarferli Seðlabankans var í fullum gangi, kaupsamningum fækkaði og fasteignaverð lækkaði lítillega að raunvirði.

Áhrif hærri húsnæðisbóta horfin vegna leiguverðshækkana

Leigumarkaðurinn er virkur, en um nýir 1.700 leigusamningar tóku gildi í leiguskrá HMS í júlí. Áhrifin af hækkun húsnæðisbóta í júní 2024 eru nú að mestu leyti gengin til baka, þar sem leiguverð hefur hækkað álíka mikið og húsnæðisbæturnar. Meðalleigufjárhæð allra heimila sem þiggja húsnæðisbætur hefur hækkað um rúmar 20 þúsund krónur milli júlímánaða 2024 og 2025, eða um 10,8%.

Nettó óverðtryggð lántaka nálgast núllið í fyrsta skiptið í tvö ár

Á lánamarkaði hafa hrein ný íbúðalán til heimila aukist, sér í lagi óverðtryggð húsnæðislán. Umfang nýrra íbúðalána er þó enn töluvert undir því sem það var áður en vaxtahækkunarferli Seðlabankans hófst árið 2022.

Á byggingarmarkaði eru teikn um að hægari fólksfjölgun muni draga úr íbúðaþörf í ár, en enn er íbúðaskuld sem safnaðist aðallega upp á árunum 2017 til 2019 þegar uppbygging íbúða náði ekki að halda í við fjölgun íbúa. Vísbendingar eru um að farið sé að hægja á íbúðauppbyggingu en færri íbúðir komu nýjar inn á markað á fyrri hluta þessa árs samanborið við fyrri hluta árs 2024 og 2023.

Vísitala leiguverðs hækkaði á milli mánaða í júlí og mældist 124,5 stig

Vísitalan hækkaði um 5,15 prósent á milli júlímánaða 2024 og 2025, á meðan verðbólga mældist 4 prósent á sama tímabili

Hægt hefur á raunhækkun vísitölu leiguverðs síðustu mánuði og nam 12 mánaða raunhækkun hennar 1,1 prósent í júlí

Vísitala leiguverðs á höfuðborgarsvæðinu mældist 124,5 stig og hækkaði um 1,38 prósent á milli mánaða í júlí. Vísitalan hækkaði um 5,15 prósent á milli júlímánaða 2024 og 2025, á sama tíma og verðbólga mældist 4 prósent og vísitala íbúðaverðs hækkaði um 4,2 prósent.

Hægst hefur á tólf mánaða hækkun vísitölu leiguverðs á síðustu mánuðum, en vísitalan hækkaði um 5,77 prósent á milli júnímánaða 2024 og 2025. Í maí nam tólf mánaða hækkun vísitölunnar 8,8 prósentum.

Hægt er að nálgast mælaborð fyrir vísitölur HMS með því að smella á hnappinn hér að neðan.

Á meðfylgjandi mynd má sjá mánaðarlega breytingu á vísitölu leiguverðs ásamt gildum hennar síðustu 12 mánuði.

Vísitala leiguverðs byggir á vegnu meðaltali leiguverðs á fermetra hjá hefðbundnum íbúðum í eigu einstaklinga og hagnaðardrifinna leigufélaga. Niðurstöður eru vegnar saman með veltu íbúða með sama herbergjafjölda á síðustu 12 mánuðum. Stuðst er við leigusamninga síðastliðinna tveggja mánaða við útreikning vísitölunnar, svo júlígildi hennar tekur mið af leigusamningum í júní og júlí.

Raunverðshækkun leiguverðs á ársgrundvelli á niðurleið

Raunverðshækkun vísitölu leiguverðs á ársgrundvelli nam 1,1 prósenti í júlí en til samanburðar hækkaði leiguverð um 1,5 prósent að raunvirði í júní og 4,9 prósent í maí. Myndin hér að neðan sýnir raunverðsþróun vísitölu leiguverðs en á síðustu mánuðum hafa raunverðshækkanir leiguverðs á ársgrundvelli verið á niðurleið. Tólf mánaða breyting vísitölunnar á föstu verðlagi hefur ekki verið lægri í um það bil tvö ár.

Hægt er að nálgast upplýsingar um leigusamninga í leiguverðsjá HMS, en hana má nálgast með því að smella á þennan hlekk.

Vísitala leiguverðs hækkaði um 1,38 prósent í júlí 2025

Með sameiginlegri vinnuáætlun, Nordic Sustainable Construction 2025-2027, halda Norðurlöndin áfram að vinna saman að því að gera byggingariðnaðinn grænni, styrkja hringrásarhagkerfið, innleiða stafrænar lausnir og styrkja rödd Norðurlandanna innan ESB í þessum málaflokki.

Áframhaldandi vinna að sameiginlegri sýn um sjálfbærni á Norðurlöndum fyrir 2030

Byggingargeirinn er þriðja stærsta iðnaðarhagkerfið innan ESB, ber ábyrgð á 50% af auðlindavinnslu, 35% af úrgangsmyndun ESB og hefur stórt kolefnisfótspor. Frá árinu 2021 hafa Norðurlöndin unnið saman að því að lágmarka neikvæð áhrif byggingarframkvæmda á loftslag og umhverfi. Norræna ráðherranefndin hefur nú, byggt á niðurstöðum þessa samstarfs, hleypt af stokkunum nýrri áætlun sem nefnist Nordic Sustainable Construction 2025–2027 og er ætlað að stuðla að grænum umskiptum í byggingariðnaðinum.

Tilgangur þessarar áætlunar er að efla samstarf og miðlun þekkingar milli stjórnvalda, atvinnulífs og sérfræðinga á öllum Norðurlöndum og móta þannig sameiginlega sýn Norðurlandanna um að verða sjálfbærasta og samþættasta svæði heims fyrir 2030.

Loftslag: Samræmingu lífsferilsgreininga, lágkolefnislausnir og loftslagsaðlögun

Hringrásarhagkerfi: Betri nýtingu þegar byggðra fermetra, endurnýtingu byggingarefna og færniþróun

Stafræna þróun: Stuðning við stafrænar lausnir í byggingariðnaði

Áherslur ESB: Norrænt framlag sem nýtist í greiningu og mótun framtíðarreglugerða ESB um byggt umhverfi

Ísland (HMS) leiðir aðgerðir á sviði loftslagsmála, Svíþjóð tekur að sér að samræma sameiginlegar áherslur ESB og Danmörk ber ábyrgð á sviði hringrásarhagkerfis ásamt því að sjá um verkefnastjórnun í áætluninni sem tryggir samhæfingu og góð samskipti milli landa. 

Öll verkefni eru unnin í nánu samstarfi við norræn byggingar- og húsnæðisyfirvöld, sérfræðinga og framkvæmdaraðila.

Markmiðið er að bjóða upp á gagnleg verkfæri og þekkingu sem styður við sjálfbærar lausnir í byggingariðnaði, t.d.:

Tillögur á skilvirkum breytingum á regluverki varðandi umhverfisáhrif af byggingarframkvæmdum

Tillögur að breytingum á regluverki sem geta bætt nýtingu þegar byggðra fermetra

Sameiginlegar norrænar aðferðir við mat á endurnýttu efni til byggingarframkvæmda

Miðlun fræðsluefnis í gegnum námsmiðilinn Skills4Reuse.com

Aukin áhrif Norðurlanda á byggingarstefnu ESB



Framtakið byggir á ákvörðun Norrænu ráðherranefndarinnar frá árinu 2018 um samræmingu nýrrar byggingarreglugerðar ásamt sameiginlegri sýn norrænu forsætisráðherranna frá 2019 um að Norðurlönd verði sjálfbærasta svæði heims. Í júní 2025 var ákveðið að framlengja áætlunina til ársins 2027.

Lestu meira um samstarfsverkefnið og nýttu þér verkfæri og niðurstöður úr fyrsta áfanga í Toolbox for Future-Proof Construction: www.nordicsustainableconstruction.com

Norðurlöndin vinna saman að sjálfbærum byggingariðnaði

Andvirði umsókna um hlutdeildarlán nam um 513 milljónum króna, en 333 milljónir króna eru til úthlutunar 

28 umsóknir að andvirði 429 milljóna króna eru með samþykkt kauptilboð 

Aðeins 4 umsóknir bárust að þessu sinni vegna kaupa á íbúðum utan höfuðborgarsvæðisins 

Alls bárust HMS 33 umsóknir um hlutdeildarlán í ágúst að andvirði um 513 milljónum króna, en 333 milljónir króna eru til úthlutunar fyrir tímabilið. HMS vinnur að yfirferð umsókna og stefnt er að ljúka afgreiðslu þeirra síðari hluta næstu viku. 

Hlutdeildarlán eru veitt til kaupa á nýjum íbúðum og standa til boða fyrir fyrstu kaupendur og þeirra sem ekki hafa átt íbúð síðastliðin fimm ár og eru undir tilteknum tekjumörkum. Í forgangi eru umsóknir þar sem staðfest kauptilboð liggur fyrir, auk þess sem miða skal við að á hverju ári verði að minnsta kosti 20% veittra hlutdeildarlána veitt til kaupa á íbúðum utan höfuðborgarsvæðisins. 

Mikill meirihluti umsókna vegna kaupa á höfuðborgarsvæðinu 

Í ágúst voru 85% umsókna með samþykkt kauptilboð, en aðeins fjórar umsóknir bárust vegna kaupa á eign utan höfuðborgarsvæðisins. Hlutfall umsókna utan höfuðborgarsvæðisins fer því úr rúmlega þriðjungi við síðustu úthlutun í um 12% að þessu sinni. 

Opnað verður að nýju fyrir umsóknir þann 2. september næstkomandi. Nánari upplýsingar um hlutdeildarlán og umsóknarferlið má finna á Ísland.is 

33 umsóknir um hlutdeildarlán í ágúst 2025

Mest skoðað

Öllum er frjálst að senda póst með umsögn eða ábendingu á umsogn@hms.is til og með 8. september 2025.

Rannsóknaþörf í mannvirkjagerð – Tillaga til umsagnar

Viðburðir á vegum HMS

Hlutverk Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar er að vernda líf og heilsu, eignir og umhverfi með því að tryggja virkt eftirlit með gæðum og öryggi í mannvirkjagerð, brunavörnum, minnkun vistspors og réttleika skráningar fasteigna.

Þjónustuflokkar

Þjónustuflokkar

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Húsnæðis- og mannvirkjastofnun

Fréttir

Fyrirtækjum í byggingariðnaði fjölgar milli ára

Tekið að hægja á íbúðauppbyggingu samhliða hægari fólksfjölgun

Brunavarnir og öryggi til framtíðar, ráðstefna 4. september

Mánaðarskýrsla HMS ágúst 2025

Vísitala leiguverðs hækkaði um 1,38 prósent í júlí 2025

Norðurlöndin vinna saman að sjálfbærum byggingariðnaði

33 umsóknir um hlutdeildarlán í ágúst 2025

Fréttir

Fyrirtækjum í byggingariðnaði fjölgar milli ára

Tekið að hægja á íbúðauppbyggingu samhliða hægari fólksfjölgun

Brunavarnir og öryggi til framtíðar, ráðstefna 4. september

Mánaðarskýrsla HMS ágúst 2025

Vísitala leiguverðs hækkaði um 1,38 prósent í júlí 2025

Norðurlöndin vinna saman að sjálfbærum byggingariðnaði

33 umsóknir um hlutdeildarlán í ágúst 2025

Rannsóknaþörf í mannvirkjagerð – Tillaga til umsagnar

Rannsóknaþörf í mannvirkjagerð – Tillaga til umsagnar

Viðburðir á vegum HMS

Brunavarnir og öryggi til framtíðar, ráðstefna 4. september